ค่า aW หรือ Water activity หรือในภาษาไทยทับศัพท์ว่าแอคติวิตีของน้ำคือหนึ่งในเทคนิคการวัดปริมาณน้ำอิสระ (ความชื้นที่บริเวณผิวภายนอก) ที่มีอยู่ในผลิตภัณฑ์หรือส่วนผสมที่อาจนำไปสู่การเจริญเติบโตของจุลินทรีย์หรือส่งผลต่อคุณภาพของส่วนผสมอื่นๆ
การวัดค่า aW นี้เป็นพารามิเตอร์สำคัญที่ใช้ในอุตสาหกรรมและเป็นปัจจัยกำหนดที่สำคัญอย่างยิ่งต่อคุณภาพผลิตภัณฑ์และอายุการเก็บรักษาในอุตสาหกรรมอาหาร
ในขณะที่ในภาคเภสัชกรรมและเครื่องสำอาง จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่ายามีความปลอดภัยพร้อมคุณลักษณะทางกายภาพและทางเคมีที่เหมาะสมที่สุด ด้วยเหตุนี้ aW จึงสมควรได้รับความเข้าใจในวงกว้างมากขึ้น
สูตรคำนวณค่า aW (Water activity)
แอคติวิตีของน้ำ (aw) ของอาหารคืออัตราส่วนระหว่างความดันไอของอาหาร เมื่ออยู่ในสมดุลที่ไม่ถูกรบกวนโดยสมบูรณ์กับตัวกลางอากาศโดยรอบ และความดันไอของน้ำกลั่นภายใต้สภาวะที่เหมือนกัน โดยมีช่วงการวัดระหว่าง 0.00 – 1.00 aW
ความหมายของอาหารที่มี aW = 0.80 หมายความว่าความดันไอคือร้อยละ 80 ของแรงดันน้ำบริสุทธิ์ แอคติวิตีของน้ำจะเพิ่มขึ้นตามอุณหภูมิ สภาพความชื้นของผลิตภัณฑ์สามารถวัดได้เป็นความชื้นสัมพัทธ์สมดุล (ERH) ซึ่งแสดงเป็นเปอร์เซ็นต์ หรือเป็นแอคติวิตีของน้ำที่แสดงเป็นทศนิยม
ตัวอย่างการวัดค่า Aw (แอคติวิตีของน้ำ ) ดำเนินการเพื่อควบคุมคุณภาพ:
- เนื้อ/ปลา
- ขนมปังและขนมอบ
- ชีส/นม
- อาหารแปรรูป
- ช็อคโกแลต/ขนมหวาน
- ผลิตภัณฑ์ยา
- เครื่องสำอาง
- พาสต้า/ผลิตภัณฑ์แห้ง
- อาหารสัตว์
การวัดคำนวณค่า aW (Water activity)
แอคทิวิตีของน้ำสามารถวัดได้โดยใช้อุปกรณ์ตรวจวัดเฉพาะในห้องปฏิบัติการขั้นสูงและอุปกรณ์พกพา เครื่องมือวัดเหล่านี้ใช้งานง่ายและมีความแม่นยำในระดับสูงมาก โดยให้ผลลัพธ์ที่สม่ำเสมออย่างรวดเร็วในรูปแบบที่นักวิทยาศาสตร์และเจ้าหน้าที่ฝ่ายผลิตเข้าใจได้ง่าย
เครื่องมือวัดรุ่นแนะนำ
HD-6 Lab เป็นเครื่องวัดปริมาณน้ำอิสระ water activity ในอาหาร ยา และเครื่องสำอางค์ สำหรับใช้ในห้องปฏิบัติการ สำหรับตรวจเช็คและควบคุมคุณภาพสินค้าก่อนส่งออกจำหน่าย ให้สอดคล้องกับมาตรฐานกำหนด
- ย่านการวัด 0.00~1.00aw
- ด้วยความแม่นยำ ±0.012 aw
- ความละเอียด 0.001 aw
- ออกใบรับรอง Certificate of Calibration (มีค่าใช้จ่าย)
ความสำคัญของ aW
ตามที่กล่าวไว้ข้างต้น แอคติวิตีของน้ำเป็นตัวแปรสำคัญในการกำหนดคุณภาพและอายุการเก็บรักษาของอาหารและผลิตภัณฑ์ที่ไวต่อความชื้นอื่นๆ เช่น ยา เครื่องสำอาง เมล็ดพืช และสารเคลือบทางอุตสาหกรรมขั้นสูง
การใช้ค่าแอคติวิตีของน้ำสำหรับส่วนผสมต่างๆ และการทำความเข้าใจว่าโดยปกติน้ำจะย้ายจากสารที่มีค่า aW สูงไปเป็นสารที่มีค่า aw ต่ำ ช่วยให้ทั้งการกำหนดสูตรผลิตภัณฑ์และการควบคุมได้รับการปรับปรุง
นอกจากนี้ค่า aW มักถูกใช้เป็นพารามิเตอร์การวัดที่สำคัญสำหรับระบบการวิเคราะห์อันตรายและจุดควบคุมวิกฤต (HACCP) และเป็นการวัดที่จำเป็นสำหรับการควบคุมกระบวนการที่แม่นยำ ตัวอย่างเช่นช่วยให้พนักงานฝ่ายผลิตกำหนดระยะเวลาในการปรุงอาหารหรือทำให้ผลิตภัณฑ์แห้งได้อย่างแน่ชัด หรือเพื่อควบคุมอุณหภูมิเตาอบและความเร็วของระบบสายพานลำเลียง
ในภาคเภสัชกรรมการวัดค่า aW สามารถนำมาใช้ในการกำหนดสูตรผลิตภัณฑ์ การผลิต และบรรจุภัณฑ์ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง แอคติวิตีของน้ำจัดให้มีวิธีการที่มีประสิทธิผลในการทำนายความคงตัวของโปรตีน เอนไซม์ และส่วนประกอบทางชีวเภสัชภัณฑ์ และการจัดการความเข้ากันได้ของส่วนเติมเนื้อยาที่ดูดความชื้น เช่น แป้งและเซลลูโลส ในผลิตภัณฑ์ที่ไวต่อความชื้น